Życie w ‘globalnej wiosce’ daje możliwość szybkiej komunikacji z całym światem. Czerpiemy z tego liczne korzyści – przyspieszony rozwój, wymiana wiedzy, zintensyfikowane kontakty międzynarodowe. Dostęp do tych dobrodziejstw wymaga jednak rozwiniętej umiejętności zwanej kompetencją międzykulturową (wyjaśnienie czym jest wspomniana kompetencja, można znaleźć w poprzednim artykule).
Te same wyzwania stoją przed biznesem, który chce się rozwijać na rynkach międzynarodowych. Potrzebuje do tego ludzi, którzy skutecznie potrafią porozumieć się i współpracować z obcymi kulturami. Firmy chętnie kształcą teraz swoich pracowników, rozwijając ich świadomość międzykulturową, a treningi międzykulturowe to nowy produkt na aktualnym rynku szkoleniowym. Można się spotkać z różnymi ich nazwami oraz programami. Przed wprowadzeniem ich do swojej polityki szkoleniowej, warto wiedzieć jak takie treningi powinny być zbudowane oraz do jakich grup docelowych są kierowane.
Zasadniczo możemy się zetknąć z trzema typami treningów.
Pierwszy to trening specyficzny kulturowo. Realizuje się go w grupie, która współpracuje lub będzie współpracować z jedną kulturą. Dostarcza on głównie wiedzy na temat tej jednej specyficznej kultury, przygotowuje uczestników do szoku kulturowego, jakiego mogą doświadczyć, a także dostarcza takiej wiedzy, która tłumaczy pewne zachowania oraz ułatwia nawiązywanie pierwszych kontaktów i ustalenia realnych zasad współpracy.
Drugim typem treningu jest trening relokacyjny, zwany również repatriacyjnym lub reintegracyjnym. Grupą docelową są eskpaci – osoby przenoszące się na dłuższy czas do obcego kraju. Organizuje się go, aby pomóc takiej osobie w uporaniu się ze zmianą od strony praktycznej, ale też emocjonalnej. Trener wspiera osobę w zaadaptowaniu się do zmiany, pomaga oswoić naturalne emocje jakie się wtedy pojawiają, takie jak lęk, czy niepewność. Udziela również bardzo praktycznych wskazówek, począwszy od logistki, poszukiwań nowego mieszkania, a skończywszy na zasadach jakie panują w danym społeczeństwie oraz różnicach w mentalności względem kraju pochodzenia. Wszystko to ma pomóc w wypracowaniu strategii zachowań, które w obcej kulturze będą najbardziej na miejscu w danych sytuacjach. W treningu tym mogą również uczestniczyć członkowie rodziny i bliscy, którzy wyjeżdżają wraz z osobą do nowego kraju. Wówczas program może być rozszerzony o informacje dotyczące systemu szkolnictwa, czy też sposobów odnalezienia się na rynku pracy.
Trzeci, a zarazem ostatni, typ to trening międzykulturowy. Stanowi on wstęp i podstawę dla wyżej wymienionych dwóch typów treningu. Można powiedzieć, że jest to takie szkolenie, które pokazuje w jaki sposób zarządzać różnorodnością, jak się z niej uczyć i czerpać to, co najlepsze. Grupa docelowa uczestników jest w tym przypadku bardzo szeroka. Mogą to być wszystkie osoby mające w pracy do czynienia z obcymi kulturami, począwszy od tych działających w obsłudze klienta, po członków międzynarodowych projektów i zespołów oraz, co ważne, liderów takich zespołów. Rozwój tej kompetencji, przy odpowiednich warunkach i bodźcach, odbywa się przez całe życie. Uczestnictwo w szkoleniu może natomiast ten proces zintensyfikować, a czasami nawet zapoczątkować, jeśli osoba żyje w wyjątkowo jednorodnym środowisku. W programie treningu międzykulturowego nie powinno zabraknąć takich zadań, które pomogą w zbudowaniu pozytywnego nastawienia i ciekawości w stosunku do inności. W początkowym etapie ważne jest zrozumienie w jaki sposób funkcjonuje nasza percepcja oraz dlaczego i na jakiej podstawie oceniamy inne narodowości, dlaczego niektóre zachowania budzą w nas negatywne uczucia i reakcje. Stanowi to punkt wyjścia do dalszej pracy, czyli pokazania jak konkretnie nasza kultura pochodzenia wpływa na myślenie, odczuwanie i postrzeganie innych kultur. Tutaj osoby mogą się przyglądnąć jak tworzą się stereotypy i uprzedzenia oraz na czym polega mechanizm dyskryminacji i odrzucenia. To jest okazja do uświadomienia sobie jak to wszystko wpływa na komunikowanie się z obcokrajowcami. Wiedza czym jest kultura oraz świadomość własnej kulturowej tożsamości dają większą zdolność rozumienia i tolerowania tożsamości innych narodów. Na poziomie poznawczym osoby biorące udział w treningu powinny dodatkowo zdobyć wiedzę na temat konkretnych kultur, z którymi mają do czynienia. Powinny również poznać proces dynamiki międzykulturowej. Na poziomie emocjonalnym, rozwija się samoświadomość, empatię, oraz zdolność radzenia sobie z trudnymi emocjami. W kontaktach z obcymi kulturami ważną umiejętnością jest otwartość i elastyczność – trening międzykulturowy zmierza do ich wzmocnienia w naszym codziennym sposobie bycia. Na poziomie zachowań uczestnicy ćwiczą umiejętność wyrażania faktów a nie ocen, ćwiczą również informację zwrotną i asertywność. Pomocne jest też skuteczne rozwiązywanie nieporozumień i konfliktów, które i tak będą miały miejsce.
Jak widać, trening międzykulturowy to proces, który angażuje głowę i serce. Prowokuje do refleksji i uczy nowych zachowań. Najbardziej skuteczny program to taki, który daje możliwość doświadczenia tych wszystkich opisanych aspektów.
Od marca tego roku Pathways organizuje treningi międzykulturowe. Zapraszamy serdecznie do uczestnictwa!
Ludmiła Sowa