Oscary Facylitacji
CARL ROGERS
Znany przede wszystkim jako przedstawiciel psychologii humanistycznej i twórca psychoterapii zorientowanej na klienta. My jednak cenimy go najbardziej za jego wkład w rozwój facylitacji.
Według Rogera każdy człowiek z natury jest dobry, unikalny i ma w sobie potencjał do samorozwoju.
Bazując na wieloletnim doświadczeniu jako Facylitator, twierdził, że każda grupa jest organizmem, który sam najlepiej wie czego mu potrzeba, dlatego tak ważne jest pełne zaufanie do grupy i procesu. Wierzył, że brak struktury i zrelaksowanie działa uwalniająco. Bardziej niż na przebieg zdarzeń Roger zwracał uwagę na to, co konkretne doświadczenie znaczy dla jednostki. Warunkami sprzyjającymi rozwojowi w grupie według Rogera jest postawa Facylitatora opierająca się na: empatii, autentyczności i bezwarunkowej akceptacji. W pracy z grupą starał się unikać interpretacji: „Interpretacja przyczyn cudzego zachowania nigdy nie będzie niczym więcej poza zgadywanką”.
Więcej o Carlu Rogersie i jego założeniach możecie dowiedzieć się z artykułu: https://szkola-facylitacji.com.pl/wp-content/uploads/2016/11/Czlowiek_w_centrum.pdf:
Najsłynniejsze prace:
- O stawaniu się osobą / On Becoming a Person: A Therapist’s View of Psychotherapy
- Freedom to Learn: A View of What Education Might Become
- Sposób bycia – A Way of Being
- Terapia nastawiona na klienta. Grupy spotkaniowe On Becoming an Effective Teacher—Person-centered Teaching, Psychology, Philosophy, and Dialogues with Carl R. Rogers and Harold Lyon. (2013)
JOHN HERON
Facylitator, trener grup w zakresie zespołowego doradztwa, pionier badań w dziennie nauk społecznych, założyciel i dyrektor badań nad potencjałem ludzkim, autor podręcznika o Facylitacji (The Complete Facilitator’s Handbook).
Tworząc program Szkoły Facylitacji, założenia i filozofia Johna Herona była nam szczególnie bliska. Autentyczność w byciu z grupą, koncentracja na procesie grupowym, emocjach i potrzebach uczestników, a jednocześnie dbanie o strukturę i narzędzia, dające poczucie bezpieczeństwa.
Według Herona działania Facylitatora, powinny być zależne od
aktualnych potrzeb i etapu rozwoju grupy. W bardzo obrazowy sposób przedstawił
stadia dynamiki grupowej, które podzielił na: zimę (stadium defensywne);
wiosnę (przejście przez defensywność), lato (stadium zachowań
autentycznych) i jesień (zamknięcie).
John Heron podzielił działania Facylitatora na trzy tryby: hierarchiczny,
kooperacyjny i autonomiczny. Style te są zależne między innymi od czasu trwania
spotkania, etapu rozwoju grupy, potrzeb grupy i celu spotkania.
Więcej o Heronie możecie poczytać tutaj: https://szkola-facylitacji.com.pl/wp-content/uploads/2016/11/94bba6af552d429b37c7f52e30bca303.pdf
TONY MANN
Tony Mann – ma ponad 20 lat doświadczenia i praktyki w facylitacji. Od początku swojej kariery jako Facylitator budował autorski model – Process Iceberg, oparty na bardzo dobrej znajomości procesu i indywidualnym podejściu do pracy grupy. W swoim modelu szczegółowo wyjaśnia, jak korzystać z różnych narzędzi, modeli i technik, aby skutecznie wykorzystać ich strukturę, a jednocześnie zaangażować uczestników. Przeszkolił setki menedżerów, agentów zmian i Facylitatorów z zakresu sztuki, nauki i umiejętności facylitacji
Jest autorem kilku książek, z dziedziny zarządzania zmianą oraz facylitacji:
– „Managing Change – A Practical Guide” wydane przez wydawnictwo Fenman
– „Tailoring competencies to meet the needs of your organization” wydane przez Kogan Page
– “Facilitation – an Art, Science, Skill or All Three?” wydane przez Resource Production
– „Facilitation – Models, Tools and Techniques for Effective Group Work”
Więcej o Tony Mannie znajdziecie tutaj: www.resourceproductions.com/books.html
KURT LEWIN
KURT LEWIN – niemiecko-amerykański psycholog, uważamy przez wielu za ojca psychologii społecznej i psychologii organizacji. Jego podejścia i teorie znajdują zastosowanie w wielu dziedzinach, szczególnie świecie biznesu i… facylitacji 😊
W swojej słynnej „Teorii Pola” w centrum stawia INTERAKCJE ludzi z otoczeniem, a poprzez tzw. Równanie Lewina B = ƒ(P, E) udowadnia, „całość to coś więcej niż suma jej elementów”, a zachowanie człowieka musimy rozumieć ZAWSZE w kontekście środowiska w którym się znajduje. Opisując pojęcie dynamiki grupowej (procesu grupowego) bazował na bardzo ważnym założeniu w którym Istota grupy nie polega na podobieństwie lub różnicach jej członków, ale ich wzajemnych relacjach. Zmiana jednego elementu powoduje zmianę całości.
Na bazie teorii Pola Siły, stworzył własny model wprowadzania zmian, składający się z trzech etapów:
rozmrożenie status quo à zmiana postaw i zachowań à zamrożenie
Warto pamiętać:
– Jeśli zmiana zostanie wymuszona na ludziach (przedstawiona jako „fakt dokonany) zmienią oni swoje zachowania, będzie to jednak jedynie DOSTOSOWANIE SIĘ, a nie akceptacja (w dłuższej perspektywie może pojawić się opór).
– Ludzie zmieniają swoje POSTAWY tylko wtedy, gdy wyraźnie rozpatrzone zostaną źródła ich oporu, niechęci, obaw do zmiany. Takie podejście zapewnia akceptacją, chociaż jej osiągnięcie jest trudniejsze do uzyskania, zapewnia trwałe i prawdziwe zaangażowanie.
PS Kurt Lewin nie po raz pierwszy gości na naszym Facebooku, możecie zobaczyć go również w Filmotece Facylitatora w filmie odc. 2 poświęconym Procesowi Grupowemu: https://www.youtube.com/watch?v=n1CSmpHVtbo
EDGAR SCHEIN
EDGAR SCHEIN – amerykański psycholog, specjalizujący się w psychologii społecznej. Pracownik Massachusetts Institute of Technology. Miał istotny wpływ na rozwój współczesnych koncepcji zarządzania oraz rozwoju organizacji. Zawdzięczamy mu koncepcje KULTURY ORGANIZACYJNEJ, która przypomina model góry lodowej, interpretowanej na trzech poziomach:
– Symbole i artefakty (widoczne i świadome: zachowania, dress code, sposób witania się).
– Normy i wartości (częściowo widoczne i świadome: hierarchie wartości, zakazy, ideologie, filozofia firmy)
– Założenia podstawowe (nieświadome i niewidoczne: autorytety, wizja, relacje międzyludzkie). Jest to poziom najtrudniejszy do zauważenia i zmiany.
W kontekście zmian w organizacji, ale również facylitacji, koncepcja kultury organizacji jest niezwykle ważna. Pokazuje nam, że grupa, z którą pracujemy, niemal zawsze „zanurzona” jest w kulturę organizacyjną, a zrozumienie jej funkcjonowania (szczególnie tych najmniej widocznych warstw😉) może być pierwszym krokiem ku prawdziwej zmianie postaw 😊.
Jest autorem ważnych słów, o których warto pamiętać w kontekście pracy z grupą i pracy jako podstawowe narzędzie facylitacji – „Kluczowe jest stanie się świadomym własnych założeń.”(Schein, Process Consultation, 1987).
Filmik o Kulturze organizacji, w którym przedstawiamy Edgara Scheina, możecie zobaczyć tutaj: https://www.youtube.com/watch?v=RqTMalv9k40
Jest autorem wielu książek, między innymi: Process Consulting (1969), “Process Consultation Revisited” (1999), “In Career Anchors” (2006), “Helping” (2009), “Corporate Culture Survival Guide” 2009), “Organizational Culture and Leadership, fourth edition” (2010).
BRUCE TUCKMAN
BRUCE
TUCKMAN – amerykański psycholog i badacz. Pracował
jako profesor psychologii wychowawczej na Uniwersytecie Stanowym w Ohio, od
1988r. był dyrektorem, założycielem i profesorem edukacji w Walter E. Dennis
Learning Center.
W 1965r. opublikował słynny artykuł
„Developmental sequence in small groups” w którym przedstawił 4 stadia rozwoju
grupy:
1. Formowanie
(ang. Forming)
2. Burza (ang. Storming)
3. Normowanie (ang. Norming)
4. Działanie (ang. Performing)
W 1977 roku rozszerzył swój model o kolejną fazę:
5. Odroczenie (ang. Djourning)
Tuckman uważał, że znajomość poszczególnych faz rozwoju zespołów jest konieczne aby grupa mogła się rozwijać, realizować swoje cele i rozwiązywać pojawiające się problemy.
Chociaż swój artykuł opierał głównie na analizie jakościowej, a swój model traktował bardziej jako hipotezę badawczą, jego artykuł i zawarte w nim stadia szybko znalazły zastosowanie zarówno w biznesie (budowanie zespołów), branży szkoleniowej, a obecnie są bardzo znanym i lubianym modelem w środowiskach zwinnych.
My również nie wyobrażamy sobie pracy Facylitatora bez świadomości istnienia poszczególnych faz rozwoju grupy oraz zmieniających się wraz z nimi potrzeb uczestników! Model Tuckamana znajduje się w programie naszej Szkoły Facylitacji 😊
1 Link do artykułu „Developmental sequence in small groups:
https://pdfs.semanticscholar.org/cd78/c763010e6eb856250b939e4eec438e14ef8f.pdf
Dla wielbicieli Władcy Pierścieni mamy filmik w którym możecie zobaczyć rozwój poszczególnych Faz rozwoju grupy na przykładzie Drużyny Pierścienia 😉
https://www.youtube.com/watch?v=ysWWGf8VsOg
JACOB MORENO
Jacob Moreno
Urodził się w 1889 roku w Bukareszcie, zmarł w 1974 roku w Beacon w stanie Nowy Jork. Największy wpływ na jego życie miały lata spędzone w Wiedniu, gdzie przeprowadził się wraz z rodziną w wieku 6 lat. Znany jest przede wszystkim jako twórca metody psychodramy, socjometrii i odgrywania ról. Od wczesnych lat młodości interesował się funkcjonowaniem grupy, jej wpływu na jednostkę oraz tematyką spontaniczności. Obserwując dzieci bawiące się na podwórku, dostrzegł jak poprzez zabawę i odgrywanie ról wyrażają siebie, nie zwracając uwagi na wzorce kulturowe i społeczne. Był autorem idei według której, dzięki spotkaniom grupowym i dynamice grupy ludzie rozwijają w sobie spontaniczność i kreatywność.
Moreno był twórcą psychodramy i socjometrii. Psychodrama to inaczej „przedstawieniu wewnętrznych przeżyć w działaniu”, metoda ta często stosowana jest w psychoterapii humanistycznej, jedną z najbardziej znanych jej metod jest technika „pustego krzesła”*.
Socjometria jest metodą pomiaru struktury i wzorców relacji występujących w grupach. Socjometria pomaga zrozumieć czy w grupie są „gwiazdy”(osoby najbardziej popularne) lub wyizolowane. Niektóre techniki socjometryczne mogą być bardzo pomocne w sprawdzeniu czy grupa ma określone sposoby działania, określone przez liderów, które powstrzymują zachowania innych uczestników. Zarówno socjometria jak i niektóre techniki psychodramy mogą być bardzo pomocne w facylitacji.
Jacob Moreno był osobą bardzo charyzmatyczną oraz społecznie zaangażowaną, w wieku 24 założył grupę samopomocy dla prostytutek (mające na celu pomoc im dostrzec inne perspektywy życiowe), a rok później pomagał uchodźcom w Domu Spotkań. Jego optymistyczna wiara w nieograniczone możliwości człowieka i jego zdolność do podejmowania decyzji, miała swoje źródła w silnym przekonaniu, że to człowiek jest głównym „aktorem swojego życia”.
W 1957 Moreno roku stworzył Akademię Psychodramy i Grupowej Psychoterapii, w 1961 – Światową Akademię Psychodramy i Grupowej Psychoterapii.
*Więcej o technice „pustego krzesła” możecie przeczytać tutaj: